Makat (anal kanal-anüs) bölgesinde bulunan kan damarlarının genişlemesi, şişmesi ve ele gelmesi durumuna hemoroidal hastalık (basur - mayasıl) denmektedir.

Normal şartlarda hemoroid, gaz-gaitanın tutulmasını, dışkılama sırasında tam boşaltımın yapılmasını sağlayan ve dinlenme sırasında su sızdırmazlık görevi olan anatomik yastıkçıklardır. Hemoroid her insanda birden fazla sayıda bulunmaktadır. Hastalık durumu hemoroidal hastalık, halk arasındaysa basur veya mayasıl olarak adlandırılmaktadır.

Hemoroidler bulundukları bölgeye göre iç ve dış olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

İç hemoroidler nedir?

İç hemoroidler anal kanalın içindedir ve bu damarların üzeri bağırsağın iç yüzeyini örten tabaka yani mukoza ile kaplıdır.

İç hemoroidler, dışkılama ile taze renkli kanamaya sebep olabildiği gibi ağrısız olarak makattan dışarıya sarkan şişlikler-memeler olarak da görülebilmektedir.

Dış hemoroidler nedir?

Dış (eksternal) hemoroid, hastanın, makatta hemoroid memelerinin gözle gördüğü ve elle hissedebildiği bir oluşum olarak açıklanabilir. Üzeri ince bir deriyle kaplı olan dış hemoroidler normalde hissedilmezler. Hemoroid memeleri makatta mavi ya da mor rengine yakın bir tonda gözlemlenebilmektedir.

Hemoroid tromboz nedir?

Hemoroidal damarlardaki kan akışının bozulması ve bölgede kan birikiminin yaşanmasıyla birlikte damarların tıkanır ve sonucunda bu damarlarda kanın pıhtılaşması gerçekleşir. Dış hemoroidal damarlardaki kanın pıhtılaşmasıyla da “tromboze hemoroid” oluşumu meydana gelir. Oldukça ağrılı seyreden tromboze hemoroid rahatsızlığında hastanın şikâyetleri arasında, makatın hemen yanında;

• Ağrılı
• İçi dolu
• Sert bir şişliğin elle hissedilebiliyor olması vardır.

Hemoroid (Basurun) belirtileri nelerdir?

Dışkılama esnasında sıklıkla lavaboyu kırmızıya boyayan taze renkli kanama ve/veya temizlik sırasında hasta tarafından hissedilen makattaki meme, şişlik başlıca belirtilerindendir.

Ayrıca;

• Makatta ve dışkı üzerinde parlak kırmızı kan görülmesi,
• Makat bölgesinde duyulan kaşıntı ve tahriş,
• Akıntı ve ıslaklık hissi basurun belirtilerindendir.

Anal Fissür (Makat Çatlağı) Nedir?

Bilimsel ismi ile anal fissür, halk arasında yaygın ismiyle makat çatlağı, makat bölgesinde en sık görülen ağrılı sorunların başında geliyor. Dışkılama sırasında yırtılır tarzda ya da küçük bir cam parçası çıkarır tarzda şiddetli ağrı ya da acı hissine bazen küçük kanamalar da eşlik edebiliyor.

Makat Çatlağı Neden Olur?

Makat çatlağı, sıklıkla makatın aşırı zorlanması yani aşırı ıkınma sonucunda oluşur. Kış aylarında daha sık görülür. Kışın kabızlık şikayetlerinin artması başta olmak üzere; ishal, sürekli dışkı yumuşatıcı kullanımı, Crohn hastalığı, hamilelik dönemindeki hormonal değişimler, makat yoluyla cinsel temas, lösemi ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi birçok neden de makat çatlağına yol açabilir. Kişiler çoğunlukla dışkılama sırasında “yırtılır tarzda ya da küçük bir cam parçası çıkarır tarzda” şiddetli ağrı hisseder. Ağrı, dışkılama sonrası dakikalar hatta saatlerce sürebilir. Bu ağrı veya acı hissine bazen küçük kanamalar da eşlik edebilir. Çoğunlukla kişiler ağrı nedeniyle dışkılamadan kaçmaya çalışır. Dışkılamayı geciktirme de dışkının daha da sertleşmesine yol açar. Sonuçta bu durum da yırtığın daha da derinleşmesine neden olur. Böylece kişi bir kısır döngü halinde bu yakınmaları yaşar ve şikayetleri giderek daha belirgin hal alır. Makat çatlağının tipine göre belirtileri de farklılaşabilir.

Kabızlık Makat Çatlağına Neden Olabilir

Genellikle makatı zorlayan kabızlık; düzensiz dışkılama, nadiren de olsa ishal sırasında makat derisinin tahrişi ve altta yatabilen başka nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Üstelik makat çatlağı, bebeklerde bile sık görülür. Bu sorunun yaygınlığındaki en büyü pay, dışkılama zorluğu yaşanmasıdır. Bu zorluk nedeniyle makatta yüzeysel çatlaklar oluşur ve bunlar akut (geçici) olarak kabul edilir. Komplike olmayan durumlarda bazı makat çatlakları basit tedavi yöntemleri ile iyileşebilir. Fakat bazı kişilerde çatlak, uzayarak ve derinleşerek kronik bir hal alabilir. Üstelik her dışkılama sırasında, dışkı buradaki yarayla temas eder ve iyileşme gecikir. Bu da makat iç kasının kasılmasına neden olur. Makat iç kasının kasılı kalması veya gevşememesi, çatlağın iyileşmesini engeller. Bu kişilerde makatta dinlenme basıncı (resting pressure) olarak tanımlanan sıkılık artarak bir sertliğe dönüşür.

Makat Çatlağı Belirtileri

Makat çatlağı ağrıdan şişmeye, kaşıntıdan kanamaya birçok soruna yol açar. Hayatın herhangi bir döneminde hatta bebeklik yıllarında tanışılabilir. Makat bölgesinde en sık görülen ağrılı sorunların başında gelir. Makat çatlağı, tuvalet sorunuyla kendini gösterir.

Akut (Geçici) Anal Fissür:Bu durumda kişi sadece dışkılama sırasında acı hisseder. Tuvaletten çıktıktan sonra ağrı hissi kesildiğinden rahatlar. Az da olsa kanama oluşabilir. Bu şikâyetler, 2-4 hafta sürebilir.

Kronik Anal Fissür:Kişi tuvaletten çıktıktan sonra bile ortalama 1-4 saat arası aynı acıyı yaşamaya devam eder. Kanama oranı artabilir. Akut olarak başlayan bu durum, 6-8 haftadan sonra da sürerek kronik bir hale dönüşür.

 

• I. Evre Hemoroid

  Kanamaya yol açan ve makat dışına çıkmayan iç hemoroid.

• II. Evre Hemoroid

  Makat dışına çıkan, ancak kendiliğinden içeri giren iç hemoroid.

• III. Evre Hemoroid

  Makat dışına çıkan ve kişinin elle içeri itebildiği hemoroid.

• IV: Evre Hemoroid

  Makat dışına çıkan ve kişinin elle içeri itemediği hemoroid